Na pierwszą myśl kiedy mówimy o przywódcy Wielkiej Brytanii, przychodzi nam królowa Elżbieta II.
Choć jest ona reprezentacyjnym władcą to i tak większe pole do popisu ma parlament na czele z premierem zgodnie z maksymą król panuje, ale nie rządzi („rex regnat, sed non gubernat”). Obecnie na czele rządu w Wielkiej Brytanii stoi Boris Johnson.
Cóż to za dziwny układ, można spytać. Ustrój polityczny, który istnieje w Wielkiej Brytanii to monarchia parlamentarna, czyli jak nazwa wskazuje, mamy monarchę oraz parlament.
Układ ten może przypominać republikę demokratyczną, która jest między innymi w Polsce.
Skoro zatem król panuje, ale nie rządzi, to jakie są przywileje królowej Elżbiety? Ma ich ona dość sporo, ale większość i tak zależna jest od premiera. Te uprawnienia to:
- zwierzchnictwo i naczelne dowództwo nad siłami zbrojnymi,
- prawo wypowiadania wojny i zawierania pokoju,
- zwoływanie Parlamentu na sesje i zamykanie ich,
- zatwierdzanie ustaw (teoretycznie możliwe jest ich zawetowanie, jednak uprawnienie to nie jest używane od kilku stuleci; ostatni raz monarcha użył tej prerogatywy na początku XVIII wieku),
- prawo łaski,
- mianowanie oficerów wojskowych,
- mianowanie wszystkich wyższych urzędników państwowych (w tym Premiera i członków rządu),
- wydawanie paszportów,
- przyjmowanie zagranicznych dyplomatów oraz mianowanie brytyjskich ambasadorów w innych krajach.
Jest jeszcze jednak mały kruczek -jeśli monarcha uzna, że dobro państwa tego wymaga, może wykonywać swoje uprawnienia w pełni samodzielnie.
Tak jak królowie są dziedziczni, tak premier to najczęściej lider partii lub kolacji większości parlamentarnej. Pierwszym zadaniem premiera po objęciu stanowiska jest utworzenie gabinetu ministrów, który otrzyma wotum zaufania od Izby Gmin. Później sytuacja wygląda podobnie jak w Polsce.
A co to jest Izba Gmin? Tego dowiecie się w kolejnym wpisie mojego autorstwa 😉
